Προετοιμάζοντας την εισήγηση για το αυριανό μάθημα της Ιστορίας της Τέχνης (επιλογή Γ λυκείου) για τον εξπρεσιονισμό, δεν μπορούμε παρά να αναφερθούμε στον Έντβαρντ Μουνκ , ο οποίος αποτυπώνει στα έργα του την αγωνία του έρωτα και του θανάτου με τα χρώματα σε βίαιη ένταση να δημιουργούν τεταμένη, ανήσυχη ατμόσφαιρα. Παραθέτουμε το ρεπορτάζ για την έκθεση με τα έργα του Μουνκ που γίνεται αυτές τις ημέρες στο Παρίσι (κέντρο Ζορζ Ποπιντού).

Γράφει η Ήρα Φελουκατζή στην «Ελευθεροτυπία»: «Ο νορβηγός ζωγράφος, δημιουργός του διάσημου έργου «Κραυγή», που απεικονίζει την ανθρώπινη απόγνωση εμπρός στις τραγωδίες της ζωής, την αρρώστια, το θάνατο, θεωρείται «ζωγράφος του 19ου αιώνα», αφού γεννήθηκε το 1863 και άρχισε να ζωγραφίζει το 1880. Αλλά δημιούργησε τα πιο αντιπροσωπευτικά του έργα από το 1900 μέχρι το θάνατό του το 1944, συνδέθηκε με τα κυριότερα σύγχρονα κινήματα, με τον Μοντριάν, τον Καντίνσκι και δοκίμασε τις σύγχρονες τεχνολογίες για να διευρύνει την εικαστική του έκφραση.

Ο Μουνκ ταξίδευε πολύ στα νεανικά του χρόνια, έβλεπε κινηματογραφικά έργα, άκουγε ραδιόφωνο, διάβαζε τον διεθνή τύπο, ήταν συνδρομητής σε πολλά εικονογραφημένα περιοδικά και είχε έναν συνεχή διάλογο με καλλιτέχνες που αντιπροσώπευαν την πρωτοπορία της σύγχρονης τέχνης, χρησιμοποιώντας οπτικοακουστικές τεχνολογίες. Γνώριζε ότι νέα μέσα μαζικής ενημέρωσης πρότειναν πρωτοπόρες μορφές αφήγησης ή αναπαράστασης και δοκίμασε ο ίδιος να εκφραστεί μέσα από τη φωτογραφία, τον κινηματογράφο, το θέατρο.

Η έκθεση προτείνει μια καινούρια προσέγγιση του έργου του νορβηγού καλλιτέχνη, παρουσιάζοντας σε δώδεκα θεματικά τμήματα 140 έργα του, που είναι τα περισσότερα άγνωστα στη Γαλλία: 60 πίνακες, φωτογραφίες, γκραβούρες, σχέδια, γλυπτά. Ειδικές επεξηγηματικές αναφορές ενημερώνουν τον επισκέπτη για την καλλιτεχνική διαδρομή του δημιουργού.

Ο Μουνκ γεννήθηκε στο Λέτεν της Νορβηγίας το 1868 και από τα παιδικά του χρόνια έζησε το οδυνηρό βίωμα της αρρώστιας και του θανάτου με την απώλεια της μητέρας του από φυματίωση. Τα νεανικά του έργα «Αρρωστο παιδί», «Κραυγή», «Μελαγχολία», δίνουν μαρτυρία για τον ταραγμένο ψυχικό του κόσμο και σκανδαλίζουν το κοινό. Συμμετέχει στην Μπιενάλε της Βενετίας, το 1906 δημιουργεί τα σκηνικά για τους «Βρικόλακες» του Ιψεν, εκθέτει μαζί με τον Σεζάν και τον Ματίς. Η μποέμικη ζωή του τον οδηγεί σε εξάρτηση από το αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Κλονίζεται το νευρικό του σύστημα, πέφτει σε φάση μεγάλης ψυχολογικής κατάπτωσης, πάσχει από μανία καταδίωξης, νοσηλεύεται σε κλινική.

Η τέχνη του αναγνωρίζεται πρώτα στη Γερμανία, με μεγάλη αναδρομική έκθεση το 1927 στο Βερολίνο και στο Οσλο το 1937. Οι ναζί κατάσχουν 82 έργα του που χαρακτηρίζονται «εκφυλισμένα». Ο Μουνκ βρίσκει τελικά καταφύγιο στην εσωστρέφεια. Είναι πια πλούσιος, ταξιδεύει συχνά στην Ευρώπη, είναι διάσημος, αλλά αρνείται να πουλήσει τους πίνακές του. Τα τελευταία του χρόνια ζει μοναχικά στο σπίτι του κοντά στη θάλασσα. Κρατάει απόσταση από την οικογένειά του, τις κοσμικότητες και τις τιμές. Τα αυτοπορτρέτα του δίνουν μαρτυρία για την ψυχική του μεταμόρφωση στο πέρασμα του χρόνου.

Το παράδοξο είναι ότι παρά τη σκοτεινή πλευρά του, τον ταραγμένο του ψυχικό κόσμο, ο Μουνκ ζωγραφίζει πίνακες με ζωηρά χρώματα. Το Κέντρο Πομπιντού δείχνει ένα πανόραμα από έργα του γενάτα δύναμη και χρωματικό πλούτο. Ο Μουνκ επιδιώκει να απεικονίσει τις εντυπώσεις του και να εκφράσει την ευαισθησία, τους φόβους, τις μανίες του. Ζωγραφίζει συχνά τον ίδιο πίνακα σε διαφορετικές εκδοχές, όπως «Το άρρωστο παιδί».

Στο τμήμα «Εξωτερικός κόσμος», βλέπουμε έργα που δείχνουν εργάτες στη δουλειά, εργάτες μέσα στα χιόνι, απόκληρους, ασθενείς περιστοιχισμένους από τους δικούς τους που συμπαραστέκονται στις ύστατες στιγμές τους. Μια άλλη σειρά έργων του απεικονίζει τη βία, καβγάδες, εγκλήματα, δολοφόνους ή τρελούς. Ειδικά τμήματα είναι αφιερωμένα στις εμπειρίες του από τη φωτογραφία, το θέατρο, το σινεμά, τις οπτικές αναζητήσεις, που δίνουν νέες διεξόδους στην εικαστική αφηγηματικότητα και τον κατατάσσουν ως πρωτοπόρο της σύγχρονης τέχνης.»

Δείτε και την ταινία με τη βιογραφία του: