Αντίσταση στο θόρυβο της ακατάσχετης πληροφόρησης

Με αφορμή το νέο βιβλίο του Umberto Eco και την εύστοχη ανάλυσή του για την πραγματικότητα που βιώνουμε, γράφει σήμερα στην «Καθημερινή» η Τιτίκα Δημητρούλια: «…Τον τρόπο της απόκρυψης των γεγονότων, της λογοκρισίας δηλαδή, περιγράφει ο φανατικός πολέμιος του Μπερλουσκόνι, Ουμπέρτο Εκο, στο κείμενό του «Veline και σιωπή» («Κατασκευάζοντας τον εχθρό», μετ. Εφη Καλλιφατίδη, εκδ. Ψυχογιός). Αντιγράφω λοιπόν: «Velina ήταν ένα φύλλο λεπτού χαρτιού που το Γραφείο Τύπου του φασιστικού καθεστώτος (…) έστελνε στις εφημερίδες. Αυτές οι veline έλεγαν στις εφημερίδες τι έπρεπε ν’ αποσιωπήσουν και για τι να μιλήσουν. Επομένως, η velina έγινε στη δημοσιογραφική αργκό σύμβολο της λογοκρισίας, της πρόσκλησης για συγκάλυψη, για εξαφάνιση. Οι veline που ξέρουμε σήμερα (οι τηλεοπτικές γλάστρες) είναι ακριβώς το αντίθετο: πρόκειται, όπως ξέρουμε όλοι, για το πανηγύρι των φαινομένων, του περίοπτου, της φήμης (…).» Οι δύο αυτές veline αντιστοιχούν κατά τον Εκο σε δύο μορφές λογοκρισίας, τη λογοκρισία μέσω της σιωπής, της απάλειψης, της αποσιώπησης δηλαδή· και τη λογοκρισία μέσω του θορύβου, ο οποίος καλύπτει όσα επ’ ουδενί πρέπει να ακουστούν. Τη λογοκρισία της σιωπής, όχι πια με veline, αλλά με κατευθυνόμενη πληροφόρηση, την έχουμε γνωρίσει πολύ καλά το τελευταίο διάστημα, εξίσου με τη λογοκρισία του θορύβου. «Για όλ’ αυτά που πρέπει ν’ αποσιωπήσουμε, οφείλουμε να μιλάμε ακατάσχετα», λέει ο Εκο. «Το ωραίο του θορύβου είναι ότι, όσο περισσότερο θόρυβο κάνεις, τόσο λιγότερο προσέχουν αυτό που λες». Αυτό ακριβώς που γίνεται το τελευταίο διάστημα στην Ελλάδα, αλλά προφανώς και στον κόσμο: όλα τα μέσα ενημέρωσης, η τηλεόραση, το ραδιόφωνο, οι εφημερίδες, το Διαδίκτυο, δεν κάνουν άλλο από το να σχολιάζουν την κρίση: σπρεντς, cds, ευρώ, δραχμή, δανεισμός και ΑΕΠ, κυβέρνηση συνεργασίας. «Μερικές φορές ο θόρυβος προσλαμβάνει και τη μορφή της υπερβολικής επανάληψης».

 «…Το μόνο το οποίο είναι αόρατο, αφανές, ανύπαρκτο εντέλει, είναι οι άνθρωποι, η ζωή τους, η πατρίδα τους – διότι μόνο δική τους είναι, όπως για άλλη μια φορά αποδεικνύεται, με όλα τα καλά της και τα κακά της. Μόνο αυτούς αφορά και μόνο αυτοί μπορούν να την υπερασπιστούν, υπερασπιζόμενοι τον εαυτό τους. Ο Εκο όμως είναι σαφής: «Μόνο μες στη σιωπή λειτουργεί το μοναδικό και πραγματικό ισχυρό μέσο πληροφόρησης, που είναι το μουρμουρητό. Κάθε λαός, ακόμα και καταπιεσμένος από τον πιο λογοκριτικό τύραννο, κατάφερνε ανέκαθεν να μαθαίνει όσα συνέβαιναν στον κόσμο χάρη στο μουρμουρητό». Αυτήν τη σιωπή χρειαζόμαστε σήμερα, ώστε να δυναμώσει το μουρμουρητό, να γίνει λογος–πράξη, να φέρει ξανά στο προσκήνιο το μοναδικό άξιο λόγου ζήτημα, τον άνθρωπο και την αξιοπρέπειά του, μαζί με τις πολιτικές επιλογές που θα την εξασφαλίζουν.

Share This: